Phiên tòa xét xử tỷ phú Trương Mỹ Lan, cựu chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, cùng 33 đồng phạm, đang gây chú ý mạnh mẽ trong dư luận. Đây là một trong những vụ án kinh tế lớn nhất từ trước đến nay, liên quan đến hành vi lừa đảo trái phiếu, với con số nạn nhân lên đến gần 36.000 người và thiệt hại hơn 30.869 tỷ đồng, tương đương 1,2 tỷ USD. Phiên tòa bắt đầu vào ngày 19/9 và dự kiến kéo dài khoảng một tháng, được xem là giai đoạn hai của vụ án Trương Mỹ Lan – Vạn Thịnh Phát – SCB.
Theo cáo trạng, bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc phát hành 25 gói trái phiếu qua bốn công ty con của Vạn Thịnh Phát, sử dụng Ngân hàng SCB để lừa đảo hàng nghìn nhà đầu tư. Số trái phiếu này không có tài sản đảm bảo và cũng không được đánh giá tín nhiệm, khiến nhà đầu tư phải chịu thiệt hại nặng nề khi doanh nghiệp không thể thanh toán. Ngoài tội danh “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, bà Lan còn bị truy tố về hai tội danh khác là “Rửa tiền” với số tiền hơn 445.000 tỷ đồng (khoảng 19 tỷ USD) và “Vận chuyển tiền tệ trái phép qua biên giới” với số tiền hơn 106.000 tỷ đồng (4,5 tỷ USD).
Phiên tòa lần này cũng được nhiều người quan tâm vì sự vắng mặt của các bị hại. Tòa án Nhân dân Sài Gòn đã quyết định xử vắng mặt các nạn nhân, mặc dù đây là vụ án có số lượng bị hại đông đảo nhất từ trước đến nay. Theo phía tòa án, việc không có sự hiện diện của các bị hại sẽ không ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ, nhưng quyết định này vẫn gây tranh cãi. Luật sư Hà Huy Sơn, giám đốc Công ty Luật Hà Sơn, giải thích rằng việc triệu tập gần 36.000 người tham gia phiên tòa là bất khả thi về mặt vật chất, dù hình thức xét xử trực tuyến cũng là một lựa chọn. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng, về nguyên tắc, các bị hại có quyền gửi đơn đề nghị tham dự phiên tòa trực tiếp, nhưng điều này phụ thuộc vào điều kiện thực tế của nhà nước.
Nhiều nạn nhân, trong suốt hai năm qua, đã liên tục tìm đến các chi nhánh SCB để yêu cầu giải quyết quyền lợi của mình. Một số người, như ông Tăng Hữu Tranh – một nạn nhân từ Hà Nội, bày tỏ rằng dù mong muốn tham dự phiên tòa, nhưng việc có mặt tại đó có lẽ không thay đổi được kết quả. Ông cho rằng phiên tòa có thể đã được chỉ đạo từ trước và việc xét xử chỉ mang tính chất xoa dịu nỗi bất bình của các nạn nhân sau hai năm chịu nhiều đau khổ.
Mặc dù các nạn nhân kỳ vọng phiên tòa sẽ mang lại công lý, nhiều người tỏ ra không mấy lạc quan về việc họ sẽ nhận được sự bồi thường đầy đủ. Một số người, như ông Tranh, cho rằng chỉ khi phiên tòa được điều hành bởi một cơ quan thực sự độc lập thì các nạn nhân mới có cơ hội được bảo vệ quyền lợi. Ông nhấn mạnh rằng, vì các nạn nhân tin tưởng vào Ngân hàng SCB – một tổ chức tài chính được Nhà nước cấp phép và quản lý – nên họ đã bị lừa mua trái phiếu không có giá trị.
Trong khi đó, bà Trương Mỹ Lan, tại phiên tòa ngày 23/9, đã cam kết sẽ bồi thường cho các nạn nhân “bằng mọi giá”. Bà thừa nhận rằng nhiều người đã tin tưởng vào uy tín của SCB và bà, nên đã mua trái phiếu nhằm hỗ trợ ngân hàng, và bà hứa sẽ cố gắng bồi thường hết sức trong mọi hoàn cảnh.
Phiên tòa lần này không chỉ là một sự kiện pháp lý quan trọng mà còn là cơ hội để hệ thống tư pháp và chính quyền chứng tỏ cam kết bảo vệ quyền lợi của người dân. Nhiều nạn nhân cho biết họ sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ tiến trình xét xử để xem liệu những lời hứa của lãnh đạo có được thực hiện và liệu Nhà nước có thực sự đứng về phía người dân trong vụ án này hay không.