Bà Nguyễn Thúy Hạnh, nhà sáng lập Quỹ từ thiện 50K, đã được trả tự do vào sáng ngày 7/10 sau khi hoàn thành án tù. Sự việc diễn ra sau một phiên tòa mà gia đình bà gọi là “xử kín” và dường như có sự can thiệp từ áp lực quốc tế. Phiên tòa xét xử bà Hạnh đã diễn ra vào ngày 31/7/2024 với cáo buộc theo Điều 117 Bộ luật Hình sự, liên quan đến việc “tuyên truyền chống Nhà nước”. Bà bị kết án 3 năm 6 tháng tù, thời gian giam giữ tạm tính gần bằng mức án nên bà được trả tự do chỉ sau hơn hai tháng kết án.
Chồng bà, ông Huỳnh Ngọc Chênh, bày tỏ sự thắc mắc về lý do phiên tòa diễn ra trong bí mật và việc bà từ chối luật sư bào chữa. Ông Chênh cũng nhấn mạnh rằng so với các án tù của những người hoạt động khác, mức án của bà Hạnh được xem là nhẹ hơn. Tuy nhiên, ông khẳng định rằng những người như bà Hạnh chỉ đơn thuần vì yêu nước và hoạt động xã hội mà bị kết án.
Việc bà Hạnh được thả tự do có thể phần nào liên quan đến sức ép mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế. Các tổ chức nhân quyền như Ân xá Quốc tế, Theo dõi Nhân quyền và nhiều nhà lập pháp quốc tế đã liên tục lên tiếng kêu gọi trả tự do cho bà, đặc biệt khi bà được chẩn đoán mắc ung thư cổ tử cung giai đoạn hai vào tháng 1/2024. Ngay sau khi bà trở về nhà, nữ Dân biểu Hoa Kỳ Michelle Metal đăng trên mạng xã hội X rằng sự thả tự do cho bà Hạnh là kết quả của áp lực toàn cầu và bày tỏ hy vọng bà sẽ nhận được điều trị cần thiết trong vòng tay người thân.
Ngoài ra, Thượng nghị sĩ Canada Ngô Thanh Hải cũng đã nhiều lần kêu gọi Hà Nội trả tự do cho bà Hạnh. Theo ông Chênh, sự quan tâm quốc tế, cũng như sức khỏe nghiêm trọng của bà Hạnh, có thể là yếu tố quan trọng dẫn đến việc bà được thả. Bên cạnh đó, bà Ỷ Lan Penelope Faulkner, Chủ tịch Ủy ban Bảo vệ Quyền làm người Việt Nam, nhận xét rằng việc giam giữ một tù nhân mắc bệnh hiểm nghèo như bà Hạnh là vi phạm chính luật pháp của Việt Nam. Điều 29 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định rằng người bị bệnh hiểm nghèo trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử phải được miễn trách nhiệm hình sự.
Bà Nguyễn Thúy Hạnh đã trải qua nhiều khó khăn trong thời gian bị giam giữ, bao gồm việc phải chuyển qua lại giữa trại giam và Bệnh viện Tâm thần Trung ương. Trước khi bị xét xử, bà đã phải trải qua một quá trình giám định và điều trị tâm thần dài ngày. Trong suốt thời gian này, nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế đã lên tiếng bày tỏ sự quan ngại về tình trạng của bà. Chính quyền Cộng hòa Czech đã kêu gọi Hà Nội trả tự do cho bà ngay từ khi bà bị bắt vào tháng 4/2021, và vào tháng 11/2021, các báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc cũng yêu cầu chính quyền Việt Nam giải trình về việc giam giữ bà.
Chính quyền Việt Nam phản hồi vào tháng 6/2023, khẳng định rằng bà Hạnh đã tham gia vào nhiều hoạt động “phức tạp”, bao gồm tụ tập đông người trái phép và tuyên truyền thông tin sai lệch trên mạng xã hội. Quỹ từ thiện 50K của bà cũng bị chính quyền cho rằng là phương tiện hỗ trợ cho các hoạt động vi phạm luật an ninh quốc gia.
Dù bà Hạnh đã được trả tự do, nhưng vụ việc của bà tiếp tục dấy lên những câu hỏi về cách chính quyền Việt Nam đối xử với những người hoạt động xã hội và nhân quyền, đặc biệt là những người mắc bệnh hiểm nghèo. Sự kiện này cũng nhấn mạnh vai trò của áp lực quốc tế trong việc bảo vệ quyền lợi của các nhà hoạt động và tù nhân lương tâm tại Việt Nam.