Trước thềm cuộc bầu cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (LHQ) nhiệm kỳ 2025-2027, Thái Lan đang đối mặt với áp lực lớn từ giới hoạt động nhân quyền quốc tế liên quan đến vụ dẫn độ ông Y Quynh Bdap, một nhà hoạt động người dân tộc Ê Đê, về Việt Nam. Ông Y Quynh Bdap, người được Cao ủy LHQ về Người tị nạn (UNHCR) công nhận là người tị nạn, hiện đang bị giam giữ tại Thái Lan và có nguy cơ bị dẫn độ về Việt Nam, nơi ông phải đối mặt với bản án 10 năm tù vì cáo buộc “khủng bố”.
Áp lực lên Thái Lan trước khi vào Hội đồng Nhân quyền LHQ
Vào ngày 9/10, trước khi Thái Lan được bầu vào Hội đồng Nhân quyền, các nhà hoạt động và luật sư của ông Bdap đã tổ chức một cuộc họp báo kêu gọi Thái Lan không thực hiện yêu cầu dẫn độ từ phía Hà Nội. Những người bảo vệ quyền lợi cho ông Bdap lập luận rằng việc dẫn độ này sẽ vi phạm các cam kết về nhân quyền của Thái Lan, đặc biệt khi nước này đang tranh cử vào một vị trí trong Hội đồng Nhân quyền LHQ.
Luật sư Nadthasiri Bergman, người bào chữa cho ông Bdap, nhấn mạnh rằng UNHCR đã xác nhận quy chế tị nạn cho ông Bdap và không tìm thấy bằng chứng nào cho thấy ông có liên quan đến vụ tấn công khủng bố ở Đắk Lắk. Bà Bergman cho rằng việc dẫn độ ông Bdap vi phạm quyền lợi của người tị nạn được công nhận và nhấn mạnh rằng ông Bdap chỉ đang trong quá trình tái định cư. Ông Bdap hiện đang chờ kết quả kháng cáo phán quyết dẫn độ của Tòa án Hình sự Bangkok.
Quan ngại quốc tế về nhân quyền và bảo vệ người tị nạn
Nhiều tổ chức nhân quyền quốc tế, trong đó có các tổ chức như Quyền Hòa bình (PRF), Qũy Xuyên Văn hóa Thái Lan (CrCF Thailand), và Tổ chức Nhân quyền và Lao động Châu Á (AHRLA), đã tham gia kêu gọi chính phủ Thái Lan từ chối yêu cầu dẫn độ này. Họ cảnh báo rằng việc trả ông Bdap về Việt Nam sẽ làm tổn hại nghiêm trọng đến danh tiếng về nhân quyền của Thái Lan trên trường quốc tế, đặc biệt là khi quốc gia này vừa được bầu vào Hội đồng Nhân quyền.
Ông Phil Robertson, giám đốc của AHRLA, nhấn mạnh rằng Thái Lan cần kiên quyết bảo vệ quyền của người tị nạn thay vì phải chịu áp lực từ phía Việt Nam. Ông Robertson cũng kêu gọi các nước như Mỹ và Liên minh châu Âu gây sức ép để Thái Lan cho phép ông Bdap tái định cư ở một nước thứ ba, nơi ông có thể tránh khỏi nguy cơ bị truy đuổi bởi Việt Nam.
Phản ứng từ phía Việt Nam
Trong khi đó, truyền thông nhà nước Việt Nam, đặc biệt là Báo Công an Nhân dân (CAND), đã phản bác mạnh mẽ các lời kêu gọi ngừng dẫn độ ông Bdap. Báo chí Việt Nam cho rằng việc quốc tế lên tiếng ủng hộ ông Bdap là hành động “cổ xúy, tán dương đối tượng khủng bố”. Theo CAND, ông Bdap bị cáo buộc là người chỉ đạo vụ tấn công khủng bố vào các trụ sở chính quyền tại Đắk Lắk hồi tháng 6/2023. Việt Nam cho rằng nhóm của ông Bdap, “Người Thượng vì Công lý”, là tổ chức phản động, có mục tiêu chống phá nhà nước Việt Nam.
Tuy nhiên, ông Bdap đã bác bỏ hoàn toàn các cáo buộc này, khẳng định rằng ông và nhóm của mình chỉ đấu tranh một cách ôn hòa cho quyền lợi của người Thượng tại Tây Nguyên. Ông cho rằng các cáo buộc của chính quyền Việt Nam là không có cơ sở và chỉ nhằm mục đích đàn áp phong trào nhân quyền.
Cuộc đấu tranh nhân quyền và vai trò của Thái Lan
Vụ việc của ông Y Quynh Bdap đã trở thành tâm điểm tranh cãi về cam kết của Thái Lan đối với quyền lợi của người tị nạn, đặc biệt trong bối cảnh quốc gia này đang đảm nhận vai trò quan trọng trong các cơ chế nhân quyền quốc tế. Nếu Thái Lan thực hiện yêu cầu dẫn độ của Việt Nam, quốc gia này có thể đối mặt với sự chỉ trích mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế, đặt ra câu hỏi về tính nhất quán của Thái Lan trong việc bảo vệ người tị nạn và tuân thủ các cam kết quốc tế.
Khi Thái Lan bước vào nhiệm kỳ tại Hội đồng Nhân quyền LHQ, vụ dẫn độ này có thể trở thành thước đo cho cam kết thực tế của quốc gia này trong việc bảo vệ các giá trị nhân quyền toàn cầu.