Đảng Cộng sản Việt Nam đã cai trị đất nước gần nửa thế kỷ, thường tự hào về sự đoàn kết và trường tồn. Đây là một trong những chế độ độc tài Cộng sản cuối cùng còn sót lại trên thế giới.
Nước này cũng đã trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất châu Á và là nhân tố then chốt trong cuộc cạnh tranh Mỹ-Trung ngày càng gia tăng, đồng thời rất thành thạo trong việc cân bằng lợi ích giữa hai cường quốc. Trong những năm gần đây, nhiều công ty và nhà đầu tư nước ngoài đã đổ xô đến Việt Nam, nơi thể hiện sự ổn định chính trị khi thể hiện mình là một lựa chọn thay thế cho Trung Quốc như một trung tâm sản xuất.
Nhưng thông báo hôm thứ Tư rằng Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng đã từ chức, vị tổng thống thứ hai từ chức trong vòng hơn một năm do có những cáo buộc tham nhũng, đã làm giảm đi thông điệp về sự ổn định đó mặc dù chức vụ này phần lớn chỉ mang tính chất nghi lễ. Việc từ chức có thể khiến các nhà đầu tư hoảng sợ.
Đây là những điều bạn cần biết về sự lãnh đạo của Việt Nam:
Người phụ trách là ai?
Không giống như Trung Quốc, Việt Nam, đất nước có 99,5 triệu dân, không có người lãnh đạo tối cao. Thay vào đó, nó được điều hành bởi “bốn trụ cột” lãnh đạo: tổng bí thư Đảng Cộng sản, chủ tịch nước, chủ tịch Quốc hội và thủ tướng.
Quyền lực phần lớn nằm trong tay Nguyễn Phú Trọng, người đứng đầu Đảng Cộng sản, người đang phục vụ nhiệm kỳ 5 năm lần thứ ba chưa từng có với tư cách là tổng bí thư.
Các nhà lãnh đạo được lựa chọn như thế nào?
Đảng Cộng sản chọn lãnh đạo 5 năm một lần trong đại hội đảng. Các đại biểu bầu ra một Ủy ban Trung ương gồm 200 người, sau đó bầu chọn thành viên Bộ Chính trị, cơ quan ra quyết định cao nhất của đảng. Bộ Chính trị hiện nay gồm 18 thành viên, lựa chọn “tứ trụ” lãnh đạo. Tất cả quá trình ra quyết định này rất không rõ ràng.
Sau khi Chủ tịch nước tiền nhiệm Nguyễn Xuân Phúc từ chức vào tháng 1/2023, 2 tháng sau đó, Ban Chấp hành Trung ương đã tổ chức họp bất thường, giới thiệu ông Thương làm Chủ tịch nước. Chính quyền cho biết cả hai đều từ chức sau khi vi phạm các quy định của Đảng Cộng sản, một cách nói uyển chuyển để chỉ tham nhũng.
Dù vậy, vấn đề then chốt trong giới chính trị tinh hoa Việt Nam vẫn là việc lựa chọn người thay thế ông Trọng, năm nay 79 tuổi và sức khỏe yếu. Ông vẫn chưa tuyên bố người kế nhiệm và các nhà phân tích cho rằng cuộc đua ngựa hiện đã bắt đầu cho quá trình chuyển đổi lãnh đạo tiếp theo vào năm 2026.
Cuộc sống dưới sự lãnh đạo như vậy sẽ như thế nào?
Việt Nam nổi lên như một trong những câu chuyện thành công về kinh tế của châu Á. Bắt đầu từ giữa những năm 1980, các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản đã ban hành các chính sách biến nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp thành một trung tâm sản xuất toàn cầu. Trong những năm gần đây, họ được hưởng lợi lớn từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung và các hạn chế khắc nghiệt về virus Corona do Bắc Kinh áp đặt khi các nhà sản xuất nước ngoài săn lùng giải pháp thay thế chuỗi cung ứng cho Trung Quốc.
Nike, Lululemon và Adidas sản xuất quần áo tại Việt Nam; Các nhà cung cấp của Apple hiện cũng đang xem xét sản xuất đồng hồ và MacBook của thương hiệu này tại đây.
Nhưng Việt Nam vẫn là một trong những quốc gia đàn áp nhất châu Á. Quyền tự do ngôn luận và tự do hội họp bị hạn chế rất nhiều, những người chỉ trích chính phủ thường bị bỏ tù. Theo Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, hơn 160 người hiện đang bị giam giữ ở Việt Nam vì thực hiện các quyền cơ bản của mình. Nhiều người trong số họ là nhà báo, blogger và nhà hoạt động môi trường đã bị bỏ tù vì bày tỏ quan điểm bất đồng.